Over de democratie in Nederland

Na decennia van emancipatie, groeiende welvaart en relatieve politieke rust, verdelen kwesties als klimaatverandering, stikstof en migratie onze samenleving nu tot op het bot. De toeslagenaffaire en de gaskwestie schaadden bovendien het vertrouwen in de politiek. In 2023 stemde Nederland massaal op een partij met programmapunten die op gespannen voet staan met de rechtsstaat. Graaft onze democratie haar eigen graf?

Op zoek naar antwoorden maakt Joris Backer een denkbeeldige reis door de Nederlandse democratie met de negentiende-eeuwse politicus-denker Alexis de Tocqueville als zijn gids. De twee reisgenoten stuiten tijdens hun trip op veel onbehagen en onzekerheid en bezien de opkomst en ondergang van de ene na de andere politieke verlosser in een steeds verder versplinterend politiek landschap.

Backer combineert Tocquevilles inzichten met zijn eigen ervaringen in politiek en samenleving en onderscheidt zeven deugden die onontbeerlijk zijn voor een succesvolle reanimatie van onze democratie. Democratische instituties en ‘luisteren naar de burger’ zijn belangrijk, maar vooral houding en gedrag blijken het verschil te maken tussen opleving en teloorgang. Backer geeft concrete handvatten om deze deugden te versterken, zonder te vervallen in nostalgie over de vermeende gemeenschapszin en saamhorigheid van vroeger.

Joris Backer (1953) was van 2011 tot 2023 lid van de Eerste Kamer. Hij was voorzitter van de Mr. Hans van Mierlo Stichting, lid van het landelijk bestuur van D66 en werkte als advocaat en bedrijfsjurist in binnen- en buitenland.